Mattheüs 26 (HSV)
20-28: Toen het avond geworden was, lag Hij aan met de twaalf. En toen zij aten, zei Hij: Voorwaar, Ik zeg u dat een van u Mij zal verraden. En zij werden zeer bedroefd en ieder van hen begon tegen Hem te zeggen: Ik ben het toch niet, Heere? Hij antwoordde en zei: Wie de hand met Mij in de schotel indoopt, die zal Mij verraden. De Zoon des mensen gaat wel heen zoals over Hem geschreven is, maar wee die mens door wie de Zoon des mensen verraden wordt! Het zou goed voor die mens zijn als hij niet geboren was. Judas, die Hem verraadde, antwoordde en zei: Ik ben het toch niet, Rabbi? Hij zei tegen hem: U hebt het gezegd. En terwijl zij aten, nam Jezus het brood en toen Hij het gezegend had, brak Hij het en gaf het aan de discipelen en Hij zei: Neem, eet, dit is Mijn lichaam. Hij nam ook de drinkbeker en nadat Hij gedankt had, gaf Hij hun die, en zei: Drink allen daaruit, want dit is Mijn bloed, het bloed van het nieuwe verbond, dat voor velen vergoten wordt tot vergeving van zonden.
1 Korinthe 11 (HSV)
20-29: Zoals u nu bij elkaar samenkomt, is dat niet het eten van het Avondmaal van de Heere. Want bij het eten gebruikt iedereen van tevoren al zijn eigen avondmaal en dan heeft de één honger, terwijl de ander dronken is. Hebt u dan geen huizen om er te eten en te drinken? Of minacht u de gemeente van God en beschaamt u hen die niets hebben? Wat moet ik nu tegen u zeggen? Zal ik u hierin prijzen? Ik prijs u niet. Want ik heb van de Heere ontvangen, wat ik u ook heb overgeleverd, dat de Heere Jezus in de nacht waarin Hij werd verraden, brood nam, en nadat Hij gedankt had, brak Hij het en zei: Neem, eet, dit is Mijn lichaam, dat voor u gebroken wordt. Doe dat tot Mijn gedachtenis. Evenzo nam Hij ook de drinkbeker, na het gebruiken van de maaltijd, en zei: Deze drinkbeker is het nieuwe verbond in Mijn bloed. Doe dat, zo dikwijls als u die drinkt, tot Mijn gedachtenis. Want zo dikwijls als u dit brood eet en deze drinkbeker drinkt, verkondig de dood van de Heere, totdat Hij komt. Daarom, wie op onwaardige wijze dit brood eet of de drinkbeker van de Heere drinkt, is schuldig aan het lichaam en bloed van de Heere. Maar laat ieder mens zichzelf beproeven en laat hij zó eten van het brood en drinken uit de drinkbeker. Want wie op onwaardige wijze eet en drinkt, die eet en drinkt zichzelf een oordeel, omdat hij het lichaam van de Heere niet onderscheidt.
Het bruiloftsmaal met het Lam
Ik weet nog goed dat het Avondmaal gevierd werd en dat ik heel erg verdrietig was. Zo erg zelfs dat de tranen over mijn wangen rolden. Ik zeg dit niet om heel vroom over te komen, want dan was het toen waarschijnlijk gekomen door besef van mijn eigen gebrokenheid als zondig mens (zoals dat in sommige kerken sterk benadrukt wordt, voordat je aan het Avondmaal kan deelnemen). Waar ik zo door geraakt was, was het bruiloftsfeest waar het Avondmaal onder andere naar verwijst. Dit was één van de thema’s die in een bijbelstudierooster naar voren waren gekomen in de week voorafgaand aan die Avondmaalszondag. Hierbij werd verwezen naar Jesaja 25:6-8 (maar je kan ook denken aan Openbaring 19 en 21). Ik was zo enorm verheugd dat ik mocht uitzien om met alle gelovigen deel te hebben aan het bruiloftsmaal met het Lam, wanneer er geen dood en verdriet meer zal zijn. Wat mij alleen enorm verdrietig maakte, was dat mijn toenmalige huisgenoten niet deelnamen aan deze viering. Deze viering is eigenlijk een voorschot van de heerlijkheid die ons als gelovigen te wachten staat. Dat zij daar niet bij waren, deed mij erg veel verdriet. En dat doet het mij nog steeds. Gelukkig gaat het er bij het onwaardig aangaan waar Paulus over schrijft niet om of je met een blij of verdrietig gezicht aan het Avondmaal gaat. Ook gaat het er trouwens niet om of je je ellendig genoeg voelt over je verdorvenheid als zondig mens.
Samen gescheiden kan niet
Als eerste is het goed om te beseffen dat de maaltijd waar Paulus het over heeft, plaatsvond tijdens of rondom een gewone maaltijd. Dat is dus wat anders dan tijdens een kerkdienst alleen maar een hapje brood en een slokje wijn krijgen. Het gaat te ver om een soort actiegroep te beginnen om dit soort gebruiken te “herstellen.” Dat is ook Paulus punt niet en ook niet noodzakelijk om het Avondmaal te vieren, ook al kan het mooi en goed zijn voor de groei van een geloofsgemeenschap. Waarom dit belangrijk is, is namelijk om inzicht te krijgen in het probleem waar Paulus het over heeft. Ook al speelden er heel wat zonden in de gemeente in Korinthe, toch sprak Paulus hen hier niet aan op zondebesef. Wat ging het Paulus dan wel om?
Bij het houden van een gezamenlijke maaltijd van de gemeente in Korinthe moet je niet denken aan het samenkomen in een kerkgebouw. Waarschijnlijk kwam men samen in de woning van een rijk gemeentelid. Hierbij zou het probleem kunnen zijn dat sommige vooraanstaande burgers mee mochten eten in het triclinium (de eetzaal), terwijl de overige gemeenteleden maar in het atrium de restjes moesten delen. Daarbij zou nog kunnen komen dat de rijke gelovigen al in de loop van de middag begonnen met de maaltijd, terwijl de arme gelovigen nog op het land moesten werken en pas aankwamen als het eten al op was. Wat heeft Paulus hiervan te zeggen? Een schande! Een zonde tegen Jezus’ offer aan het kruis! Waarom is Paulus hier zo streng over?
Jezus' bloed en Gods volk
Om die vraag te beantwoorden moeten wij goed beseffen wat Jezus’ offer voor ons betekent. Het gaat te ver om een hele Avondmaalstheologie hier uit te werken. Daarom zal ik focussen op de woorden van Jezus. Doordat Jezus’ bloed vergoten wordt aan het kruis, vernieuwd God het verbond met Zijn volk. Alleen op die manier is er vergeving mogelijk (zie Mattheüs 26:28 en Jeremia 31:34). Dus iedereen die bij Jezus hoort, is deel van dit nieuwe verbond en dus deel van Gods volk. Het offer van Jezus gedenken is dus geen individuele aangelegenheid, maar draait om Gods werk dat leidt tot een vernieuwd volk van God. Wanneer gelovigen dan verdeeld zijn (een ernstig probleem in Korinthe volgens Paulus), gaat dat tegen Gods bedoeling van het vormen van één nieuw volk in. Als dit ook nog eens opspeelt wanneer men het offer van Jezus moet verkondigen, is dit volledige heiligschennis! Door het Avondmaal wordt juist duidelijk en tastbaar verkondigd dat gelovigen deel zijn van Christus’ lichaam. Door het gedrag van de gelovigen in Korinthe wordt dit lichaam aangetast en daarmee Jezus’ eigenlijke lichaam (zie ook Handelingen 9:4-5). En op die manier wordt ook Gods nieuwe verbond aangetast.
Terugkijken voor de toekomst
Dit verbond betekent nieuw leven voor wie gelooft. Dit past ook bij het Avondmaal, want daarmee wordt Jezus’ offer verkondigd waardoor de gelovigen nieuw en eeuwig leven ontvangen. Daarom mag je bij het Avondmaal ook uitzien naar de komst van de Heere. Op dat moment zal dit verbond in volle glorie werkelijkheid worden voor wie gelooft. Denk dus de volgende keer bij het Avondmaal niet alleen aan je eigen heil, maar aan dat je deel hebt aan het nieuwe verbond door Jezus’ offer. Denk aan Zijn komst, aan het moment waarop alle verbondsbeloften werkelijkheid zullen worden voor Christus’ bruid!
Reactie plaatsen
Reacties